تأملی بر فریضه ای واجب و مهجور به نام امر به معروف و نهی از منکر

 

شروع سخن را با تعریفی از امر به معروف و نهی از منکر آغاز می‌کنم. 

 

واژگان مورد اشاره اصطلاحی هستند که در دین اسلام به کار می‌روند و به دو وظیفه اصلی مسلمانان اشاره دارند: «امر به معروف» به معنای تشویق و ترغیب مردم به انجام کارهای خوب و «نهی از منکر» به معنای جلوگیری از انجام کارهای بد و مضر است. این دو وظیفه به حفظ اخلاق و ارزش‌های اجتماعی و اسلامی تأکید دارند.

 

*دلایل مهجوریت امر به معروف و نهی از منکر 

 

 مهجوریت  امر به معروف و نهی از منکر به عوامل مختلفی بر می‌گردد که عدم آگاهی افراد جامعه یکی از آن‌هاست.

 تا زمانی که مردم از اهمیت و اهداف و این ارزش‌های واقعی امر به معروف و نهی از منکر بی‌اطلاع باشند غربت و مهجوریت این فریضه به پایان نمی‌رسد. 

 

بی‌توجهی به مسائل شرعی یکی دیگر از عوامل این مهجوریت است. 

برخی نگاهشان به  مسائل دینی به مثابه کودکان نابالغ است. که گویی هنوز بالغ نشده و تکلیفی بر ذمّه ندارند. به همین دلیل امر به معروف و نهی از منکر را چون سایر واجبات مورد بی‌توجهی و بی‌مهری قرار می‌دهند.

 

 فشار اجتماعی از عوامل مؤثر ومهم است. 

این عامل در طول قرن‌ها از ابزارهای قدرتمند مادی‌گرایان بوده تا هر وقت دنیایشان به خطر افتاد از آن استفاده کنند. 

طبیعتاً با پیدایش انواع تجهیزات مدرن رسانه‌ای به پیچیدگی و قدرت آن افزوده شده است. 

 

اگر تنها یک سال گذشته را مورد ارزیابی قرار دهیم خواهیم دید که فشار اجتماعی به چه میزان درکناره گیری افراد در رابطه با اقامه امر به معروف و نهی از منکر نقش داشته است. 

 

متأسفانه اتاق فکر دشمن با علم به  این مسئله و برای از میان برداشتن ارزش‌ها و آرمان‌های اسلامی گروه‌های مختلفی را به صف کرده است تا با حملات نرم مدیران و مسئولان کم‌ظرفیت را به نوعی با سکوت و بعضاً همکاری از دایره عمل به شرعیات جدا کند که شوربختانه طی ۳ دهه موفقیت‌های بسیاری را کسب کرده‌اند. 

 

* احیای امر به معروف و نهی از منکر 

 

برای رهایی این فریضه از غربت، لازم است قیام عمومی کرد و به تأسی از حرکت امام حسین(ع )  به احیای امر به معروف و نهی از منکر همت گماشت. 

 

در نخستین گام آگاهی افراد جامعه بسیار مفید است. در واقع اطلاع‌‌رسانی و آموزش‌های اصولی می‌تواند به تقویت این امر کمک کند.

 توضیح مفاهیم و افزایش توجه و تعهد مسلمانان نسبت به این وظیفه شرعی را باید مورد اهتمام قرار داد. 

 

در گام بعدی انجام اقدامات عملی مانند تذکرات عمومی، برخورد غیرکلامی که نشان دهنده انزجار از رفتار غلط دیگران است، مثمرالثمر واقع می‌شود. 

 

البته می‌توان، حمایت از حقوق اجتماعی مردم، مقابله با ظلم و ستم و درخواست برخورد با فساد در دستگاه‌های حکومتی و ... را به آن اضافه کرد.

 

در این بین استفاده از آیات قرآن کریم، احادیث و روایات که به پاداش‌‌های آمران به معروف و ناهیان از منکر اشاره دارد، می‌تواند ثمر‌بخش باشد. 

 

رفع ابهامات و پاسخ به شبهات مختلف در این زمینه کارساز است؛ به نحوی که می‌توان با برگزاری جلسات حقیقی و مجازی و تشکیل گروه‌ها و مجموعه‌های دینی وظیفه ذاتی مسلمانان را متذکر شد و در عمل به فرامین الهی پیش‌قدم بوده تا همراهی مردم میسر شود. 

 

*نبود امر به معروف و نهی از منکر چه ضرری به جامعه می‌رساند؟

 

عدم اجرای امر به معروف و نهی از منکر می‌تواند به جوامع زیان‌های مادی و معنوی بسیاری وارد کند.

 

 همین مسئله می‌تواند منجر به فروپاشی ارزش‌های اخلاقی، معنوی و اجتماعی شده

و چه بسا باعث افزایش فساد و بی بندوباری در جامعه شود که اثر مستقیم آن در خانواده‌ها دیده می‌شود. 

 

بهتر است هجوم نرم دشمن در دهه ۷۰ را به عنوان یک عبرت تاریخی هیچ‌گاه از یاد نبریم و به طور مرتب زمزمه کنیم. 

در آن زمان دشمن با حملات همه‌جانبه، فرهنگ اسلامی ما را مورد هجوم قرار داد. همسو با دشمن  برخی مسئولان از نفس افتاده نیز به بهانه‌های مختلف به صف معاندان پیوستند و برخی هم چون مرغکان سر میان برف کرده و نگاهشان را از بلاهای فرهنگی دزدیدند. 

 

رهبر معظم انقلاب اسلامی مکرراً در باره این موضوع تذکر دادند؛ اما جماعت خوش‌باور چشم بر واقعیات بستند تا اینکه سنگرهای فرهنگی و معنوی یکی پس از دیگری دچار ضعف شد و امر به معروف و نهی از منکر یکی از فرائض اصلی و قدرتمند، به حاشیه رفت.

 

همین بی‌تدبیری‌ها و ندانم کاری‌ها باعث شد که جامعه اسلامی در بحث حجاب و عفاف، عدالت و برابری، سلامت مالی و اداری و ... دچار فرسایش شود. 

 

با توجه به این موارد، احیای امر به معروف و نهی از منکر به عنوان یک اصل اخلاقی و اجتماعی مهم، لازمه یک حکومت مبتنی بر قوانین اسلامی است که می‌تواند به حفظ ارزش‌ها و اصول اجتماعی و اخلاقی کمک کند و به بهبود وضعیت جامعه در حوزه‌های مختلف و دوام خانواده های ایران اسلامی سامان بخشد.